1. Inleiding

In 2025 voert één insect de lijst aan van meest gemelde soorten in België: de Aziatische hoornaar. Wat begon als een onschuldig ogende nieuwkomer is uitgegroeid tot een serieuze ecologische bedreiging. Ook de Ardennen – rijk aan biodiversiteit en een paradijs voor bijen en imkers – voelen de druk van deze invasieve exoot steeds sterker.

In dit artikel ontdek je wie de Aziatische hoornaar precies is, hoe ze zich razendsnel verspreidt, en waarom ze een gevaar vormt voor zowel de natuur als de landbouw in de Ardennen. Ook bekijken we welke maatregelen er al worden genomen om dit insect onder controle te krijgen.

2. Wat is de Aziatische hoornaar?

De Aziatische hoornaar (Vespa velutina) is oorspronkelijk afkomstig uit Zuidoost-Azië. Rond 2016 bereikte ze België via Frankrijk, en sindsdien heeft de soort zich stevig genesteld in ons ecosysteem.

Ze is goed herkenbaar: een zwarte borstkas, een oranje-bruine kop, een opvallende geel-oranje band op het achterlijf en gele uiteinden aan de poten. Koninginnen worden tot 3,5 cm groot, werksters iets kleiner. Het is een imposant insect dat vaak angst inboezemt bij wie het tegenkomt.

Belangrijk om te weten: de Aziatische hoornaar mag niet verward worden met de inheemse Europese hoornaar (Vespa crabro). Die laatste is groter, minder agressief tegenover bijen en zelfs nuttig in het ecosysteem. Het onderscheid maken is cruciaal, want het bepaalt hoe we reageren op een waarneming.

3. Verspreiding en populatiegroei

Sinds haar intrede in België heeft de Aziatische hoornaar een verbluffend groeitempo laten zien. Waar de soort aanvankelijk slechts sporadisch opdook, is de populatie vandaag explosief toegenomen. De vangsten van koninginnen tonen een scherpe stijging vergeleken met vorig jaar, wat de exponentiële verspreiding van de soort onderstreept.

De Ardennen blijken een bijzonder kwetsbaar gebied. De uitgestrekte bossen, overvloed aan waterlopen en talrijke bijenkasten maken de regio een ideale habitat. Hier vinden de hoornaars zowel voedsel als veilige nestlocaties, waardoor de soort zich probleemloos kan handhaven.

Dat succes is grotendeels te verklaren door het ontbreken van natuurlijke vijanden in België en het opmerkelijke aanpassingsvermogen van de soort. Van lage schuurtjes tot hoge boomtoppen: de Aziatische hoornaar weet overal een nest te bouwen en vindt altijd wel prooien in haar omgeving.

4. Seizoensverloop en nestgedrag

De Aziatische hoornaar volgt elk jaar een strak ritme, bijna zoals de seizoenen zelf.

• Lente – Een koningin die de winter heeft overleefd, gaat op zoek naar een beschutte plek om een klein, bolvormig nest te starten. Vaak zijn dat schuren, hagen of andere verborgen hoekjes.

• Zomer – Vanaf juni nemen de eerste werksters het roer over. Het nest groeit snel, nieuwe werksters worden geboren en de kolonie ontwikkelt zich tot een goed georganiseerde gemeenschap.

• Nazomer – Dan volgt een opmerkelijke verhuizing: de kolonie trekt naar grotere en hogere locaties, zoals boomtoppen of onder daken. Hier wordt het tweede, veel grotere nest gebouwd, vaak pas zichtbaar wanneer het al tientallen centimeters groot is.

• Herfst – In deze periode worden de nesten echt opvallend. Werksters en mannetjes sterven, terwijl de nieuwe koninginnen zich klaarmaken om te overwinteren. Zo wordt de cyclus elk jaar opnieuw in gang gezet.

5. Samenleving en impact

De Aziatische hoornaar is een geduchte jager. Haar dieet bestaat vooral uit vliegende insecten, met bijen als favoriete prooi. Voor imkers en landbouwers in de Ardennen is dit een directe bedreiging: hele bijenvolken kunnen in korte tijd verzwakken of zelfs verdwijnen.

Maar de impact gaat verder dan de imkerij. Bijen en andere bestuivers zijn cruciaal voor de biodiversiteit. Door hun aantallen sterk te verminderen, zet de hoornaar druk op de natuurlijke balans. Minder bestuivers betekent minder bloeiende planten en minder voedsel voor andere dieren, waardoor complete ecosystemen onder spanning komen te staan.

De Aziatische hoornaar is dus geen lokaal probleem, maar een schakel die de hele voedselketen kan ontwrichten – van wilde bloemen tot landbouwgewassen en alles wat daarvan afhankelijk is.

6. Bestrijding en monitoring

Gelukkig staan burgers en overheden niet machteloos.

• Initiatieven – Projecten zoals Vespa-Watch verzamelen meldingen van nesten en brengen de verspreiding in kaart. Ook lokale meldpunten helpen om snel actie te ondernemen.

• Methoden – In het voorjaar worden vallen geplaatst om koninginnen te vangen, een effectieve manier om de populatiegroei te temperen. Tijdens de zomer en herfst komt daar het gericht vernietigen van nesten bij.

• Lokale rol – Gemeenten en brandweerdiensten spelen een sleutelrol: zij nemen vaak de verdelging op zich, vooral wanneer nesten gevaar opleveren voor de bevolking.

• Uitdagingen – Toch zijn er knelpunten. Bestrijding kost tijd en geld, niet alle meldingen zijn correct, en de effectiviteit van vallen of nestvernietiging is afhankelijk van timing en samenwerking. Bovendien vraagt het een hoge mate van maatschappelijke betrokkenheid: zonder meldingen blijven veel nesten simpelweg onopgemerkt.

7. Conclusie

De Aziatische hoornaar is in korte tijd uitgegroeid tot de meest gemelde soort in België, en in de Ardennen vormt ze een directe bedreiging voor zowel biodiversiteit als bijenteelt. Het tempo van verspreiding, gecombineerd met het ontbreken van natuurlijke vijanden, maakt de situatie urgent.

Monitoring en samenwerking zijn daarbij onmisbaar. Alleen wanneer burgers, imkers en overheden samen waakzaam zijn en hun inspanningen bundelen, kan de impact worden ingeperkt. Elke melding telt, elke verdelging helpt, en elke gevangen koningin maakt een verschil.

De boodschap is helder: de Aziatische hoornaar is geen voorbijgaande plaag, maar een blijvende uitdaging. Het is aan ons om alert te blijven en actief mee te werken aan de bescherming van de biodiversiteit in de Ardennen en daarbuiten.

7. Conclusie

De Aziatische hoornaar is in korte tijd uitgegroeid tot de meest gemelde soort in België, en in de Ardennen vormt ze een directe bedreiging voor zowel biodiversiteit als bijenteelt. Het tempo van verspreiding, gecombineerd met het ontbreken van natuurlijke vijanden, maakt de situatie urgent.

Monitoring en samenwerking zijn daarbij onmisbaar. Alleen wanneer burgers, imkers en overheden samen waakzaam zijn en hun inspanningen bundelen, kan de impact worden ingeperkt. Elke melding telt, elke verdelging helpt, en elke gevangen koningin maakt een verschil.

Daarom is het belangrijk dat iedereen alert blijft: zie je een verdacht nest of een Aziatische hoornaar, maak altijd melding via Vespa-Watch. Zo dragen we samen bij aan de bescherming van de biodiversiteit in de Ardennen en daarbuiten.